ҚАЗАҚСТАНДЫҚ МАТЕРИАЛТАНУ ТЕРМОЯДРОЛЫҚ КТМ РЕАКТОРЫН ҚҰРУ БОЙЫНША ЖҰМЫСТАРҒА ҚАТЫСУ
2017 жылы іске қосу-жөндеу жұмыстары жүргізілді және КТМ токамагінің физикалық іске қосудың бірінші кезеңі іске асырылды, 2020 жылы – КТМ кешенін пайдалануға тапсыру.
Қазіргі уақытта зерттеулер жүргізіледі:
- КТМ токамагінің плазмалық бауын қалыптастыру процессін және оның номиналды параметрларына шығуы;
- Плазмалық-шоқ қондырғысымен еліктеулі стендте материалдармен КТМ плазмасымен өзара әрекеттесуін зерттеу үшін әдістемелік базасын жетілдіру бойынша;
- КТМ токамагінің плазма параметрларын анықтау үшін физикалық диагностиктердің және әдістемелердің кешенін дайындау бойынша;
Ваккумдық стендте үлгіні 500 ºС қыздыру кезінде ИКВ температуралық өлшемдері
- есептік әдістер мен плазманы модельдеудің есептік кодтарының көмегімен КТМ-да эксперименттердің ілесіп жүруін қамтамасыз ету бойынша;
- КТМ токамагі плазмасын қыздыру және әуелгі ионизациялау ЖЖ, АЖЖ –әдістерін дайындау, сынау және жетілдіру бойынша;
- капиллярлық-кеуектік жүйенің негізінде литий дивертор макеті жұмысының режимдерін сынау және жетілдіру бойынша; КТМ плазмасының литиймен өзара әрекеттесуін және оған реакторлық сәулелендірудің өзара әрекеттесуінің әсері;
- плазманың және зарядталған бөлшектермен сәулелендірудің тозаңға айналдыруы және бетінің жылу эрозиясына, газды қоспаларды жинау және термоядролық реактордың (ТЯР) бірінші қабырғасын қорғау келешек материалдарының механикалық қасиеттерін өзгерту;
- аустениттік тоттанбайтын болаттардың механикалық қасиеттеріне және құрылымдылық фазалық айналыстарға нейтрондармен және зарядталған бөлшектермен сәулелендіру кезінде ішкі кернеулердің радиациялық-индукцияланған градиенттердің әсері бойынша;
- плазмалық баудың үзілу нәтижесінде болатын КТМ токамагінің кандидаттық материалдардың беттерімен плазманың өзара әрекеттесуі бойынша;
- бірінші қабырға материалдарымен сутегі изотоптарын ұстау заңдылығы бойынша;
- плазманың, сутегі иондары мен гелийдің КТМ материалдарының бетүсті және көлемді қабаттарына әсер ету ықпалын эксперименттік және теориялық зерттеулері.
КТМ токамагын бірлесе пайдалану туралы ТМД Үкіметаралық келісім аясында қазақстандық материалтану токамагында ғылыми зерттеулер бағдарламасы әзірленді, оған келесілер енеді:
- Плазма физикасы бойынша зерттеулер жүргізу;
- Плазманың бірінші қабырғасы және келешек термоядролық реакторлардың диверторының материалдарымен өзара әрекетесу физикасы бойынша зерттеулер жүргізілді;
- Плазма-қабырғаның өзара әрекеттесу процесстерін зерттеу үшін диагностиканы құру және сынау;
- Келешек термоядролық реакторлардың конструкциялық және функционалды материалдарының материалтану зерттеулері;
- Жаңа инновациялық технологияларды зерттеу және іске асыру: «КТМ литий дивертор макеті жұмысының режимдерін жетілдіру»;
- Автоматтандыру, басқару және деректерді жинау жүйесін дамыту, есептік кодтарды эксперименттік тексеру.